Ali VAROL Yazarın Tüm Yazıları
Ben emekli öğretmen Ali Varol. Yazı yazmayı ve resim yapmayı severim. Manavgat Ahmetler köyünde doğmuş, orada büyümüşüm. Köy yaşamını iyi tanırım ve doğa ile iç içe olmak keyiflidir. Çocukluğumda aileme yardım ederken çift ve harman...
Resmli yazımızı görmek için bağlantıyı açın.
Ahmetler'de Üzüm Nasıl Sıkılır? Pekmez nasıl kaynatılır?
Köyümüz iklimi her çeşit meyve ve sebzeyi yetiştirmeye elverişlidir.
İncir, üzüm, elma, armut, şeftali, kaysı, kiraz, amme (Trabzon hurması), badem, ceviz, nar, zeytin, keçiboynuzu... Köy arazilerinin deniz seviyesinden yüksekliği 50 - 1000 m. arasında dağıldığından bitki örtüsü çok çeşitlidir. Köyümüzde eskiden ekilmiş bağlarımızda yetişen üzümler yerli üzümler olup çok lezzetlidir. Çeşitleri: Kara üzüm, ak üzüm, mor üzüm, dimbit, ekşi kara, margaz gibi adlar alırlar.
Bu bağlarda yetişen üzümlerin bir kısmı sofralarımızda tüketilir. Bir kısmı pazarda satılır. Bir kısmı kurutulup kuru üzüm olarak tüketilir. Geri kalan çok kısmı da pekmez yapılarak değerlendirilir.
Köyümüz üzümlerinin çoğu kara üzümdür. Kara üzüm pekmezi çok besleyici ve yararlı bir besindir. Kara üzüm pekmezinin faydaları ile ilgili birçok kaynakta yazılar vardır. Bunlardan biri de “ahmetler.net” sitesinde yayınlanmıştı.
Köyümüz pekmezi pazarlarda aranmakta ve başka yerlerin pekmezinden daha iyi fiyatla alıcı bulmaktadır. Bunun nedeni pekmezimizin kaliteli olmasıdır. Pekmez kaynatmanın bazı püf noktaları vardır. Bu püf noktalarını bilmeyenler, ya da bilse bile bunlara uymayanların sıkıp kaynattığı pekmez kaliteli olmaz. Alıcıyı memnun etmez. Bu püf noktaları deneme yanılma sonucu yılların süzgecinden geçerek öğrenilmiştir. O nedenle pekmez kaynatmadaki bu püf noktalarına dikkat etmek gerekir.
Şimdi üzüm sıkarken, pekmez kaynatırken hangi işler yapılır, sırayla inceleyelim:
1- Pekmez kaynatacağımız tava derinliği az olan yayvan bir kazandır. Pekmez tavası ocak üstüne konmazdan önce ocağın üstüne tavayı taşıyacak iki adet demir çubuk konur. Önde odun konup ateş yakılacak ocak girişi ayarlanır. Arkaya baca görevi görecek bir teneke ya da soba borusu konur. Konmasa da olur; duman çıkacak bir delik bırakılır. Demirlerin üstüne pekmez tavası konur ve tavanın etrafı çamurla sıvanır.
2- Pekmezin çiğneyerek şırasının çıkarılacağı yer temizlenip hazırlanır. Eskiden ağaçtan yapılmış şırana denilen kaplarda çiğnenip sıkılırdı. Şimdi evin bir kenarına betondan küvet büyüklüğünde bir havuz yapılıp onun içinde sıkılmaktadır.
3- Üzüm şırasından pekmez yapılabilmesi için sıkılmış üzüm şırasının ak toprakla kestirilmesi gerekir. Bizim köyün ak toprak ocağı Akyalının biraz aşağısında Cipcikli denilen yerde, çeşmenin yanında, yol kenarındadır. Ak toprak kazmalarla kazılıp temiz bir çuvala konur.
Üzüm sıkılacak yerde önceden hazır olur. Bazı yörelerde ak toprak yerine sönmüş kireç, karbonat ya da meşe odunu külü kullanılmaktadır.
4- Olgunlaşmış üzümler ilkin taşıması kolay olan sepet ya da kovalara toplanır, sonra köhün ya da sandıklara boşaltılır Ak üzümler ayrı sıkacak kadar çoksa ayrı bir kapta toplanır. Az ise karışık toplanır.
5- Üzümler vasıta yolu varsa motorlu vasıtalarla, uygun yol yoksa katır ve merkeplerle üzüm sıkılacak yerlere taşınır. Hayvan sırtında taşımak için köhün daha uygundur. Eskiden herkes üzümünü bağlarda sıkar, pekmezi taşırdı. Böyle yapılabilmesi için bir bağ evi yapılıp üzüm sıkması bitinceye kadar birkaç gün orada kalınırdı. Şimdi genellikle köydeki evlerin önüne taşınıyor.
6- Sıkılacak üzüm yıkanıp ya doğrudan üzüm sıkma havuzuna atılır ve giyilen temiz bir plastik çizme ile çiğnenir. Ya da bir telis çuval içine konulup öyle çiğnenir. Çiğnenen üzümün şırası havuzun alt tarafındaki borudan önündeki kazanda toplanır. Bu şıra topraksız olduğu için içilebilir. Telis çuval içindeki üzümler tamamen çiğnenince şıranın akması için çuvalın ağzı burularak sıkıştırılır. Sonra da üstüne temiz bir taş konup şıranın tamamen akması sağlanır.
7- Kazan dolunca kazan içine iki avuç ak toprak atılıp karıştırılır. Bu işleme "kestirme" denir. Ak toprak atınca şıra köpürür. Bu köpük kazanda ve sonra kaynatma tavasında kepçelerle alınır. Ak toprak çiğnemezden önce telis çuvala üzümlerin üzerine de birer avuç atılabilir. Böyle yapılırsa şıra topraklı akar ve şıra olarak içilmez.
Eğer şıra içine toprak atılmadan kaynatılırsa pekmez ekşi pekmez olurmuş. Bizim köyde ekşi pekmez yapılmaz. Toprakla karıştırılmış şıra kazanlara doldurulup biraz dinlenmeye bırakılır. Toprak iyice eritilir.
8- İçindeki toprak erimiş olan şıra dolu kazanlar ocak üzerinde kaynatılır. Köpükleri alınır. Toprakların dibe çökmesi için dinlenmeye bırakılır. Yarım gün ya da bir gün dinlenen bulanık şıra durulur.
Durulan şıra önceden hazırlanmış olan yayvan pekmez kaynatma tavalarına taşınır. Dibe çökmüş olan ak toprak tortusu bir telis çuvala konup şırası süzülür, toprak kısmı ayrılır ve atılır. Dinlenmiş şıra önceden hazırlanmış olan yayvan pekmez kaynatma tavalarına taşınır. Taşıma işi kovalarla yapılabilir.
9- Pekmez tavası doldurulur. Dolan pekmez tavasının altı yakılır. Biryandan da yüzünde köpük varsa temizlenir
10- Kaynayıp buharlaşarak azalan şıra arada bir kepçe ile savrularak havalandırılır. Kaynayan şıra üzerinde köpük oluşursa alınır.
11- Bir kazan ve dolusu şıra kaynayıp pekmez kıvamına gelince tavanın dibinde çok az pekmez kalır. Pekmez kıvamı pekmez kepçe ile savrulurken renginin ve akıcılığının koyulaşmasından anlaşılır. Pekmez olgunlaşmaya başlayınca altındaki ateş azaltılır ve hafif ateşle kaynatılır. Püf noktalarından biri budur.
12- Eğer pekmez bir kaşıkla alınıp soğuduktan sonra bir tabağa damlatılınca, damla çabucak dağılmazsa pekmez olgunlaşmış demektir.
Pekmez tam olgunlaşmadan ocaktan indirilirse yani su oranı fazla ise sonradan ekşir ve bozulur. Fazla kaynatılıp çok koyulaştırılırsa da yanar ve tadı acı olur. Pekmez kaynatmadaki ustalık pekmez kıvamını iyi ayarlayabilmekle olur. 8 - 10 kg. üzüm şırasından 1 kg. pekmez çıkar.
13- Pekmez istenen kıvama gelince soğumaya bırakılır. Soğuyunca temiz, kuru cam ya da plastik saklama kaplarına boşaltılır.
14- Daha şıra varsa hazır ateş yanarken pekmez kaynatma tavasına toprakla kestirilip kaynatılmış, dinlenmiş durulmuş şıra ile yeniden doldurulur altı yakılarak ikinci tavayı kaynatmaya başlanır.
15- Şırası tamamen alınmış üzüm cufrası (kabuklar ve çekirdekler) bir telis çuval üzerine serilip kurutulur. Kuruyunca hayvan yemi olarak kullanılır. Üzüm çekirdeklerini ayırıp öğüterek ilaç niyetine kullananlarımız da var. (Üzüm çekirdeğinin faydaları ve kullanışı ile ilgili bir alıntı bu yazımızın sonuna eklenmiştir.)
...................
Koramşa'da ve ırmak kenarında köylülerimizden bazıları modern bağlar yapmışlar ve erken yetişen üzümler yetiştirerek üzümlerine kolay Pazar bulabilmektedirler. Köyümüz iklimi her çeşit meyve ve sebzenin yetişmesine elverişlidir. Ahmetler köyünün insanları da tarımda ve hayvancılıkta ortaya çıkan yeniliklere ve gelişmelere ayak uydurmada yetenekli sayılır. Irmak kenarına, Bük'e, Koramşa'ya erken olgunlaşan üzüm bağları dikerek güzel örnekler sergilenmiştir. Modern bir sera yapılarak Ahmetlerin de tarımdaki yenilik ve gelişmelere açık olduğu gösterilmiştir.
Bunları düşününce aklıma şöyle bir soru geliyor:
Köyümüzdeki bağlarımızın değerlendirilmesine bu şekilde üzüm sıkarak, üzüm kurutarak devam mı etmeliyiz?
Yoksa Koramşa, Bük, Çakalköyü gibi kışı ılık geçen yerlere bağ yapacakların erken olgunlaşan üzüm çeşitlerini; Serken, Köyöğön gibi nispeten soğuk yerlere de geç olgunlaşan üzüm çeşitlerini modern bir şekilde ekerek bağcılıkta verimi artırabilir miyiz?
Üzüm bağı dikmek, nispeten yoğun emek isteyen bir tarım koludur. Fazla emek vermeyi göze alamayan köylülerimiz kendi tarım alanlarına nispeten daha az emek isteyen ve bakımı kolay olan zeytin, keçiboynuzu, badem, nar, defne gibi bitkiler ekerek değerlendirseler nasıl olur acaba?
Üzüm sıkılması ile ilgili bazı fotoğrafları açıklamalı olarak incelemek isterseniz aşağıdaki bağlantıları açınız.
https://picasaweb.google.com/117334603122699569910/KaraUzumPekmeziNasLSKLR#
http://manavgatliarici.blogspot.com/
ÜZÜM ÇEKİRDEĞİNİN FAYDALARI NELERDİR NASIL KULLANILIR
1) Üzüm çekirdeği damarları korur. Damar sertiğini önler. Kalp krizi riskini azaltır. İyi kolesterolün yükselmesine kötü kolesterolün azalmasına katkıda bulunur.
2) Üzüm çekirdeği antioksidan etkisi ile kansere karşı koruyucudur. Bu yönüyle kanserin engellenmesine yardım eder. Aynı zamanda kanser tedavisinde meydana gelen olumsuzlukların daha az yaşanmasına katkıda bulunduğu da tespit edilmiştir.
3) Zayıflamış kan damarlarını kuvvetlendirir. Yüksek tansiyon hastalarında kılcal damarları güçlendirdiği görülmüştür.
4) Gözlerdeki kılcal damarlarda kan dolaşımını kuvvetlendirir. Gözün saydam tabakasını korur. Devamlı bilgisayar kullananların göz sağlığını korumaları için de uzmanlar tarafından tavsiye edilmektedir.
5) Yaşlanmaya bağlı görme gücünde bozulma meydana gelmesi gibi sorunları engelleyici özelliği vardır. Maküler dejenerasyon ve kataraktan koruması üzüm çekirdeğinin göz sağlığı için önemini gösterir.
6) Üzüm çekirdeği özü kan ve lenf dolaşımını düzenler.
7) Cildin bağdokusunda olan kollajeni güçlendirir. Uzum çekirdeği cilt üzerinde de olumlu faydalar sağlar. Bağ dokusunu kuvvetlendirerek cildin sarkmasını önler. Solgun cansız cilde sahip olanlar ve cilt kırışıklığından şikâyet edenler için üzüm çekirdeği doğal bir yardımcıdır. Cildin daha sıkı ve elastik olmasını sağlar. Hücre yenileyici etkisiyle cildin güzelleşmesini sağlar.
9) Hücre koruyucu etkisinden dolayı kozmetik alanında da oldukça popüler olmuştur. Cilt ve dudak koruyucu ürünler, yüz ve vücut kremleri gibi ürünlerde de kullanılmaktadır.
10) Üzüm çekirdeğinin yararları arasında histamin salgısını azaltarak alerjiye karşı önleyici etkide bulunması da vardır.
11) Basur ve varis gibi toplardamar yetersizliklerinde yararlıdır.
12) Üzüm çekirdeğinin faydası sedef ve egzama gibi deri rahatsızlıklarında da önemlidir.
13) Dişetinde kanama sorunu olanlar içinde üzüm çekirdeği faydalıdır.
14) Saç sağlığı ve üzüm çekirdeği : Üzüm çekirdeği saç büyümesini uyarabilir. Üzüm çekirdeği ile yapılan bir araştırmada saç hücrelerinin arttığı görülmüştür.
15) Üzüm çekirdeği C vitamininin etkisini artırır.
Üzüm Çekirdeği Nasıl Kullanılır:
Üzüm çekirdeği kullanımı taze olarak tüketimi dışında birkaç şekilde de alınabilir.
Üzüm çekirdeği tableti : Günlük olarak 100-200 mg üzüm çekirdeği kapsülü tavsiye edilmektedir.
Üzum cekirdegi tozu : 1 tatlı kaşığı üzüm çekirdeği tozu bal ya da yoğurtla karıştırılıp alınabilir. Açıkta satılan öğütülmüş üzüm çekirdeği kullanmaktan kaçınılmalıdır. Havayla temas etmesi üzüm çekirdeği tozunun sterilize özelliğini kaybetmesine neden olabilir.
Kuru üzüm çekirdeği: Günde bir avuç kuru üzüm yenilerek de üzüm çekirdeği alınabilir.
Üzüm çekirdeğinin bu tür kullanımı dışında kozmetik alanında kullanılan şekilleri de vardır. (üzüm çekirdeği kremi, şampuan, sabun gibi.)
Üzüm çekirdeğinin zararları: Üzüm çekirdeğinin insan sağlığına hiçbir zararı yoktur. Yalnız, Üzüme alerjisi olan kişilerin üzüm çekirdeği kullanması tavsiye edilmemektedir.