AHMETLER’Ä°N DUALARI
Mustafa KOÇ
Anneannemin Hayırlı Duası:
“Ak kata, sarı bulasın; esik kata, dolu bulasın.”
Ahmetler’in Dualarını toplamaya çalışırken anneannemden duyduÄŸum bir duayı da hatırladım ve köyümüzün dualrını yazarken onu da burada paylaÅŸmak istiyorum.
Ä°yi dileklerini; daima “Ak sakallı dedeler olasın; Hacı Mustafalar olasın!” diyerek dua eden anneannem Ümmü Güzel’den kalan yukarıdaki sözü daha önce hiçbir yerde duymadım.
“Bolluk ve bereket içinde yaÅŸayasın” anlamındaki bu duayı, "GümüÅŸlerin varsa altın olsun; eksiklerin varsa tamamlansın." ÅŸeklinde de anlayabiliriz.
Bizim soy kültürümüzde kadınların yeri her zaman farklıydı; her ailenin başında mutlaka güçlü bir kadın olurdu. Anneannem de iÅŸte onlardan biriydi. O, her yönüyle çok özel bir kadındı; deyim yerindeyse tam bir “Osmanlı”ydı; kendini ağıra satar; oÄŸlunu, gelinini, herkesi yönetir, herkese sözünü geçirirdi. Evde her dediÄŸi kanun gibiydi. Hiçbirimiz ona itiraz edemezdik. Asla sert ve kaba deÄŸildi ama onun istediÄŸi her ÅŸey, bir ÅŸekilde yapılırdı. Çünkü onun, hepimizin üzerinde çok özel bir ağırlığı ve saygınlığı vardı.
Ahmetler'de anneanneye de babaanneye de "ebe" deniyor. Vaktiyle köyümüzün en varlıklı ve saygın kiÅŸilerinden biri olan “Hacı Hatip”ın eÅŸi olan Hacığarısı (Hacıkarısı) lakaplı Ümmü Ebemi sevgi ve rahmetle anıyorum.
Güçlüköylü (Fersinli) Müderris Ali Efendi’nin üç kızından küçüÄŸü olan Ümmü Ebenin büyük oÄŸlu Mahmut Sait, Gelibolu’da askerdeyken hastalanıp genç yaÅŸta ölür. Bu olay onu çok derinden etkiler. Annem Raziye ile ikiz olan küçük oÄŸlu Tevfik Güzel’e belki de bu nedenle çok düÅŸkün olduÄŸunu bütün köy bilirdi.
Biz onun yanında büyüdük. YetiÅŸmemizde babaannem kadar onun da çok büyük emekleri, izleri vardır. Sonradan insandaki davranışların ve karakterlerin oluÅŸumunda ilk yaÅŸların ne kadar önemli olduÄŸunu okuyup öÄŸrenince onun deÄŸerini ve üzerimizdeki etkisini daha iyi anladım.
Bir gün deÄŸirmen yolunda Hızır’ı gördüÄŸünü; Hızır’ın, un çuvallarına deynek dürttüÄŸünü (sopasıyla deÄŸdiÄŸini); bu yüzden evdeki bereketin aylarca sürdüÄŸünü anlatırdı. Ambardaki buÄŸdayın, çuvaldaki unun hiç bitmediÄŸini söyleyen sevgili anneannem, dilini tutamayıp bu olayı baÅŸkalarına söyleyiverdiÄŸi için büyünün bozulduÄŸuna ve Hızır etkisinin kalktığına inanırdı.
Daima varlık içinde yaÅŸayan ve “ak kata sarı bulasın, esik kata dolu bulasın” sözünü hiç unutmadığım bu güzel kadının öbür dünyada da ışıklar içinde kalacağına inanıyorum.
Nur içinde yatsın!
***
AHMETLER’in DUALARI
Adı dillerde kalsın!
Adı kalasıca: Adı unutulsun; kendi ölsün, adı kalsın.
Adı batasıca!
Ak kata sarı bulasın; esik kata dolu bulasın: GümüÅŸün altın, eksiÄŸin tamam olsun.
Ak katıp sarı bulmak; esik katıp dolu bulmak: Bolluk, bereket içinde yaÅŸamak.
Ak sakallı dede olasın: Uzun yaşa.
Aklınla yaÅŸayasın: Aferin! Her zaman böyle akıllı ol.
Allah (bunu) gâvur başına vermesin!
Allah (onu) başımızdan eksik etmesin!
Allah afatından korusun: Afetler, felaketler bizden ırak olsun, bizi görmesin.
Allah afatından saklasın!
Allah ağız tadıyla yedirsin!
Allah beterinden saklasın: Daha kötü dert, bela görmeyelim.
Allah boÅŸ kaplara el sındırmasın: Allah yokluk göstermesin.
Allah bu aylara, bu yıllara yine çıkarsın: Bayram kutlamalarında, yıl dönümlerinde söylenir.
Allah bundan büyük dert vermesin!
Allah devlete millete zeval vermesin!
Allah devlete millete zeval vermesin!
Allah dirlik düzenlik versin!
Allah ecirini versin: Allah acısın.
Allah eksiÄŸini yetirsin.
Allah eksikliÄŸini göstermesin.
Allah gönlüne göre versin.
Allah hükümetin atını eÅŸkin, kılıcını keskin etsin: Devletimiz güçlü olsun.
Allahım, çocuklarımı ellere muhtaç etme.
Allahım, verdiğin sıfatla al canımı!
Allah iÅŸini rast getirsin.
Allah iyiliÄŸini versin.
Allah kapıya baktırmasın.
Allah kem gözlerden saklasın > Allah kem gözlerden korusun.
Allah muhanete muhtaç etmesin!
Allah ne muradın varsa versin.
Allah ömür bereketi versin’
Allah senin de hatırını yapsın.
Allah tamamına erdirsin!
Allah zihin açıklığı versin!
Atın eşkin, kılıcın keskin olsun!
Ayağına taş değmesin!
Az katsın sarı bulsun esik katsın dolu bulsun.
Az versin ağız tadı versin.
Çok ÅŸükür verene.
DoÄŸurup ekenden Allah razı olsun: Ä°yi evlatlar için baÅŸkaları böyle söyler.
Döklü kalasıca > Döklüce kalasın: Güzel kız çocuklarına sevgi ifadesi olarak kullanılan bu söz, bir hayranlık ve iyi dilek duası olarak kullanılır.
Evlerden ırak olsun: Hastalıklar, kötülükler bize gelmesin.
Evlerden ırak olsun: Hastalıklar kötülükler bize gelmesin.
GediÄŸinde saÄŸ olsun!
GençliÄŸine doymasıca.
Hacı (Ali) olasın > Hacı Aliler olasın: Hacca gidip gelesin, hacı olasın.
Koyup giden nur gölünde yatsın!
Ne müttülüm: Ne mutlu, çok ÅŸükür.
Yerinde saÄŸ olsun: Ömrü uzun olsun, Allah ömür versin.
Ocak başından ırak: Kötülükler, kötü hastalıklar bizden uzak kalsın, bize uÄŸramasın.
Ocaklardan ırak!
Oğlun ile ordu, kızın ile oba olasın.
Ömür bul!
Ömür bulsun!
Sağlıcakla kal > Kal sağlıcakla!
Sakalı aÄŸarasıca: Çok yaÅŸayasın, uzun ömürlü olasın.
Tuttuğun altın olsun!
Yukarı başın pınar, aÅŸağı başın göl olsun.
Yerinde saÄŸ olsun! /
Ahmetler''in Ä°lençlerini (Beddularını) okumak için de buraya tıklayın.